Trong làn nước lặng giữa sông Hawkesbury, bang New South Wales, một bàn tiệc vừa được dọn sẵn. Không phải trong nhà hàng ven biển, không trên du thuyền xa hoa mà ngay giữa dòng sông, nơi thực khách mặc ủng cao ngực, tay nâng ly vang, miệng cười giòn tan trong lúc thưởng thức những con hàu vừa được tách vỏ ngay tại chỗ. Đó không chỉ là một trải nghiệm ẩm thực, đó là một lời hồi đáp táo bạo từ những “nông dân của biển” trước áp lực sinh tồn giữa biến đổi khí hậu, kinh tế khó khăn và nhu cầu tiêu dùng thay đổi.
Trong nhiều năm, nghề nuôi hàu ở Australia sống thầm lặng bên rìa của chuỗi cung ứng thực phẩm. Nhưng khi đại dịch COVID-19 tràn tới và những con đường thương mại đóng băng, họ đứng trước một lựa chọn: chết dần trong im lặng, hay sống lại với một hình hài khác. Và họ đã chọn cách thứ hai: không bằng công nghệ cao, không bằng vốn đầu tư lớn mà bằng sự sáng tạo, lòng can đảm và một cú rẽ bất ngờ tiến công sang lãnh địa của du lịch và trải nghiệm.
Ý tưởng “in-water dining”, bữa tiệc trong nước, được khởi xướng bởi Sheridan Beaumont, người điều hành Sydney Oyster Farm Tours, trong thời kỳ giãn cách xã hội. Bị giới hạn số lượng khách lên thuyền, bà quyết định đưa bàn ăn xuống thẳng mặt nước. Và từ đó, một trong những trải nghiệm ẩm thực độc đáo nhất nước Úc ra đời. Khách không chỉ ăn hàu mà họ sống cùng hàu: đứng giữa trại nuôi, ngắm những bè gỗ trôi trên mặt nước, nghe câu chuyện từng con hàu lớn lên ra sao, rồi tự tay mở vỏ và nếm vị mặn mà của vùng đất đó.
Họ không đến để ăn mà đến để thấu hiểu. Và chính đó là điều làm nên sự khác biệt.
Trên sông Clyde, những nhà tổ chức như Navigate Expeditions tạo ra tour chèo kayak tới trang trại hàu, nơi du khách có thể học cách mở hàu như một ngư dân thực thụ. Ở nhiều nơi khác, các tour ghép kết hợp du ngoạn sông nước, dùng bữa hải sản, nghe nhạc acoustic – tất cả hòa thành một bản giao hưởng của vị giác, thị giác và ký ức.
Nhưng đằng sau vẻ lãng mạn đó là một hiện trạng tương đối u ám: ngành nuôi hàu đang trong cuộc chiến sống còn. Tình trạng nước ấm lên, lũ lụt, dòng chảy thay đổi và các bệnh dịch trên thân con hàu đã khiến sản lượng và chất lượng sụt giảm nghiêm trọng trong những năm gần đây. Trận lũ lịch sử tại New South Wales vào năm 2022 đã xóa sổ nhiều trại hàu chỉ sau một đêm. Chính phủ có hỗ trợ, nhưng sự hồi sinh thật sự lại đến từ nội lực của những người nuôi: sự táo bạo để thay đổi cách kể chuyện về hàu, biến chúng từ một sản phẩm thành một hành trình.
Và kỳ diệu thay, điều đó đang mang đến những “quả ngọ”. Du khách không chỉ trả tiền để ăn hàu mà họ được kết nối với thiên nhiên, với nông dân, với một nhịp sống chậm lại giữa thế giới ngày càng hối hả. Trong sự kết nối ấy, họ tìm thấy một giá trị không thể nhân bản bằng công nghiệp: tính chân thực.
Khi thế giới ẩm thực cao cấp đang tìm cách quay về nguồn cội, thì có lẽ không gì gần hơn một con hàu – loài sinh vật nhỏ bé, sống giữa tầng đáy và mặt nước, kiên cường thanh lọc dòng sông mỗi ngày. Mỗi con hàu là một bản đồ địa lý sống: bạn nếm được nước, đất, khí hậu – cả cuộc đời của người nuôi.
Và đó cũng là điều những bữa tiệc trên sông mang lại. Không phải là bữa ăn – mà là một lời mời: hãy lắng nghe vùng đất này, trong từng con hàu.
