Người ta thường nói rằng ngay sau trái nho, thùng gỗ sồi chính là “thành phần” quan trọng nhất định hình hương vị của rượu. Không phải mọi loại vang đều trải qua quá trình lên men hay ủ trong thùng sồi, nhưng với những chai được nuôi dưỡng trong môi trường ấy, gỗ trở thành chiếc cầu nối tinh tế mang lại cấu trúc, tầng hương và độ sâu mà thời gian khó diễn tả bằng lời. Điều thú vị là dù đều mang tên “oak”, sồi Pháp và sồi Mỹ lại sở hữu hai cá tính hoàn toàn khác nhau; và chính sự khác biệt ấy dẫn dắt người yêu vang đến những phong cách phù hợp với sở thích riêng.
Nằm rải rác khắp các rừng Alliers, Limousin, Nevers hay Tronçais, sồi Pháp mang cấu trúc hạt gỗ mịn, cho phép rượu tiếp xúc với gỗ một cách chậm rãi và dịu dàng theo năm tháng. Khi nuôi vang trong loại gỗ này, hương vị hiện lên nhẹ nhàng và tinh tế: mùi đinh hương, quế, hạt nhục đậu khấu, cà phê rang và thoang thoảng vani hòa quyện thành lớp gia vị mềm mượt, không lấn át nốt hương trái cây mà như “đánh bóng” nó trong sự sang trọng kín đáo. Không phải ngẫu nhiên mà ở Burgundy, gia đình Latour – vốn là những nghệ nhân đóng thùng trước khi trở thành nhà sản xuất rượu – vẫn tự tay làm thùng cho Maison Louis Latour. Như Eléonore Latour chia sẻ, sồi Pháp “tôn vinh những gì tự nhiên đã trao tặng”, giúp Chardonnay giữ được sự phóng khoáng và Pinot Noir trở nên sâu lắng, tinh tế mà không bị hương gỗ che mờ.
Tinh thần đó vượt xa biên giới nước Pháp. Tại Napa Valley, phần lớn các nhà làm rượu cao cấp lựa chọn sồi Pháp như một chuẩn mực của sự thanh lịch. Nhà làm rượu Rebekah Wineburg của Quintessa từng thẳng thắn thừa nhận rằng cá tính ngọt và đậm của sồi Mỹ không phù hợp với phong cách đề cao sự tinh tế và cảm giác “để terroir cất lời”. Với Brunello di Montalcino, Tommaso Cortonesi chọn những thùng sồi Pháp dung tích lớn hơn để giữ độ tươi, giảm sự can thiệp của gỗ và cho phép tannin tự nhiên của vườn nho tỏa sáng theo cách mềm mại và cân bằng nhất.
Ngược lại, sồi Mỹ – chủ yếu từ các bang Minnesota, Missouri, Ohio hay Virginia – sở hữu hạt gỗ thô hơn, từ đó mang đến khả năng trích xuất mùi vị mạnh mẽ hơn. Chính điều này mang đến phong cách sống động và táo bạo qua các nốt hương caramel, toffee, dừa, espresso, cacao và lượng vani đậm sắc. Với những dòng vang giàu trái cây sở hữu cấu trúc mạnh mẽ như Shiraz ở Úc, đây là sự kết hợp hoàn hảo. Penfolds Grange – huyền thoại từ năm 1951 – luôn gắn liền với những thùng hogshead sồi Mỹ mới, bởi như Peter Gago chia sẻ, sồi Mỹ là “một phần DNA” của rượu: mạnh mẽ, sâu đậm và hòa quyện tự nhiên với sắc độ trái cây chín mọng vùng South Australia.
Tại California, Ridge Vineyards vẫn trung thành với triết lý của Paul Draper từ thập niên 1960: nếu dùng sồi Pháp, rượu có thể mang dáng dấp vùng Bordeaux và đánh mất bản sắc riêng. Việc lựa chọn sồi Mỹ không chỉ là câu chuyện phong cách mà còn là một sự lựa chọn bền vững: giảm chi phí vận chuyển và hạn chế khí thải carbon.
Và tất nhiên, không phải lúc nào người làm rượu cũng chỉ chọn một trong hai. Tại Rioja, nhà Muga kết hợp 80% sồi Pháp và 20% sồi Mỹ cho dòng vang Gran Reserva Prado Enea. Với họ, sồi Pháp mang lại sự tinh tế mà không loại gỗ nào khác có được, trong khi sồi Mỹ đem thêm chiều sâu cấu trúc: một sự phối trộn nâng tầm dòng rượu đến đẳng cấp phức hợp hoàn chỉnh.
Tựu chung lại, lựa chọn gỗ sồi không đơn thuần là kỹ thuật mà là một tuyên ngôn phong cách của từng maison rượu. Và với người thưởng vang, hiểu được câu chuyện phía sau mỗi loại gỗ chính là cách để tìm ra chiếc chìa khóa mở cánh cửa hương vị phù hợp nhất với mình. Bởi giống như rượu, gỗ cũng mang linh hồn, và khi hai linh hồn gặp nhau đúng cách, ta có trong tay một trải nghiệm không chỉ tròn vị mà còn tròn cả về cảm xúc.
