Trong khi công chúng đang mải mê theo dõi những cuộc đấu thể thao gay cấn và nảy lửa tại Thế vận hội Paris 2024 thì những người đam mê kiến trúc lại thích thú khám phá cách mà Làng Olympic (Olympic Villages) đã chuyển đổi từ nơi trú chân tạm thời cho các đoàn thể thao trở thành địa điểm phát triển bền vững sau Thế vận hội.
Về cơ bản hoạt động như những khách sạn chuyên dụng, Làng Olympic được thiết kế để tạo sự thuận tiện cho các vận động viên trong giai đoạn lưu trú và nghỉ ngơi, từ đó tiếp tục chuẩn bị cho các khoảnh khắc quan trọng của mình trên đấu trường thế giới. Thường nằm trong phạm vi dễ dàng tiếp cận các sân vận động và cung cấp dịch vụ đưa đón 24/24, làng Olympic ngày càng được chăm chút xây dựng hơn theo thời gian, với các tiện nghi được cải thiện nhằm mục đích giúp các vận động viên có thời gian lưu trú thoải mái nhất có thể.
Làng Olympic chính thức đầu tiên được xây dựng tại Baldwin Hills, dành cho các vận động viên nam trong Thế vận hội Los Angeles năm 1932. Khu phức hợp này bao gồm hàng trăm tòa nhà và các tiện nghi đặc trưng như bưu điện và cơ quan điện báo, một nhà hát ngoài trời, một bệnh viện, một sở cứu hỏa và một ngân hàng. Tiếp nối thành công trong Thế vận hội Berlin năm 1936, anh em kiến trúc sư Werner và Walter March đã lên kế hoạch tổng thể cho Làng Olympic được xây dựng tại Elstal – một phần của thành phố Wustermark ngày nay ở Brandenburg – để tiếp đón gần 4.000 vận động viên. Ngoài một tòa nhà lễ tân sang trọng và một Nhà Quốc hội hình bán nguyệt với 38 phòng ăn, nơi đây còn có hơn 140 tòa nhà căn hộ chung cư, nhà bếp riêng, nhà thi đấu thể thao, hồ bơi và bệnh viện.
Đến cuối thế kỷ 20, Làng Olympic đã trở thành các dự án xây dựng quy mô lớn, cung cấp cho cư dân địa phương nhà ở công cộng mật độ cao hoặc được chuyển đổi thành nơi ở cho sinh viên trong khuôn viên trường đại học.
Trong khi ngày càng có nhiều chỉ trích về tác động kinh tế và môi trường của những dự án phát triển lớn này, một số Làng Olympic đã phát triển thành những khu dân cư kiểu mới. Được quy hoạch tổng thể bởi Millennium Development Group, Vancouver Olympic Village 2010 đã được tái sử dụng thành một khu dân cư hỗn hợp có tên là Southeast False Creek – cộng đồng LEED Platinum đầu tiên của Canada với sự phát triển đô thị bền vững, sở hữu nhiều tòa nhà tiết kiệm năng lượng và không gian xanh rộng rãi, kết hợp cả nhà ở giá thị trường và nhà ở xã hội để thúc đẩy sự đa dạng xã hội.
Bên cạnh đó có thể nhắc đến East Village ở London cải tạo từ Olympic Village 2012. Được quy hoạch tổng thể bởi Fletcher Priest Architects, đây là một khu dân cư hỗn hợp giàu có với gần 3.000 ngôi nhà bao gồm 1.379 ngôi nhà giá rẻ, được trang bị các tiện nghi như trường học, trung tâm y tế và không gian bán lẻ.
Các thiết kế Làng Olympic gần đây không chỉ phù hợp với thực tế kinh tế luôn thay đổi, mà còn nhấn mạnh đến tính bền vững. Điều này bao gồm việc tăng cường sử dụng các cấu trúc mô-đun hoặc tạm thời có thể dễ dàng tái sử dụng hoặc di dời, cũng như tập trung nhiều hơn vào việc tích hợp các dự án phát triển này với quy hoạch đô thị, do đó đảm bảo khả năng tồn tại và cống hiến lâu dài cho cộng đồng địa phương.
Được Nikken Sekkei quy hoạch tổng thể, thiết kế chu đáo và tập trung vào tính bền vững cũng thể hiện rõ trong Village Plaza, Làng Olympic Tokyo 2020. Không gian lễ hội một tầng với mái hiên trên cao gợi nhớ đến hiên nhà truyền thống, truyền tải nét quyến rũ của Nhật Bản bằng cách kết hợp sự nhẹ nhàng của kiến trúc tạm thời và sự mềm mại của gỗ. Đáng chú ý, Plaza đã sử dụng tới 40.000 mảnh gỗ có nguồn gốc từ các địa phương trên khắp Nhật Bản. Sau Thế vận hội, các vật liệu đã được tháo dỡ và trả lại để chuyển đổi thành ghế dài và các tiện ích công cộng.
Dự án Làng Olympic năm nay, do Dominique Perrault Architecture (DPA) chỉ đạo, trải dài trên diện tích 54 ha tại ba quận Seine-Saint-Denis và đặt mục tiêu giảm 47% lượng khí thải carbon so với một dự án phát triển thông thường. Được giám sát bởi cơ quan tổ chức Thế vận hội Olympic Solideo, công trình bao gồm các khối căn hộ đặc biệt do Brenac & Gonzalez & Associés thiết kế, bao gồm một cấu trúc dạng lưới, kết hợp giữa gỗ và bê tông với mặt tiền lát gạch đất nung.
