Hinna Khan, cựu sinh viên trường Central Saint Martins, đã tạo nên một bước đột phá khi đưa chất liệu len vào các thiết bị điện tử. Chủ nhân dự án WoolTech tái hiện một trong những sợi tự nhiên lâu đời nhất, làm nền tảng cho công nghệ tương lai.
Thoạt nhìn, len và thiết bị điện tử có vẻ như là những người bạn đồng hành kỳ lạ. Nhưng Khan đã tạo ra một vật liệu sinh học làm từ len, trong đó tia laser khắc trực tiếp các đường dẫn điện vào vải. Tia laser carbon hóa các khu vực cụ thể để chúng dẫn điện, trong khi các sợi chưa bị tác động đóng vai trò cách điện tự nhiên. Kết quả là gì? Một giải pháp sinh học thay thế cho các bảng mạch chứa đầy rác thải điện tử ngày nay.
Từ rác thải nông nghiệp đến công nghệ đột phá
Hành trình của Khan không bắt đầu trong phòng thí nghiệm mà trước màn hình, khi xem những bộ phim tài liệu về nông nghiệp như Clarkson’s Farm. Cô biết rằng nhiều nông dân Anh chỉ xén lông cừu vì lý do phúc lợi động vật – bản thân len đã mất giá đến mức chi phí xén lông thường cao hơn giá trị thực của nó. Lông cừu thô có thể chỉ được bán với giá 60 xu một cân, thậm chí một số còn bị đốt hoặc vứt bỏ.
Khan giải thích: “Ngành công nghiệp len của Anh đang sụp đổ. Các giống len quý hiếm đang biến mất vì nông dân bị ép lai tạo để có len giá trị cao hơn. Điều này đang đe dọa đa dạng sinh học, di sản và sinh kế”.
Thay vì coi len là chất thải, Khan đã nhìn thấy một cơ hội. Cô muốn tái tạo vai trò của sợi len và khôi phục giá trị cho ngành chăn nuôi cừu. Càng nghiên cứu các đặc tính kỹ thuật của len – khả năng chống cháy, thấm ẩm, hàm lượng carbon cao – cô càng nhận ra rõ ràng hơn: loại sợi này có thể làm được nhiều việc hơn là chỉ nhồi chăn bông hay đan áo len.
Len được ứng dụng vào điện tử
Trong năm cuối tại Central Saint Martins, Khan đã tự nghiên cứu tiềm năng tiềm ẩn của len có thể tạo ra tác động lớn nhất ở đâu. Câu trả lời? Điện tử – một ngành công nghiệp khét tiếng với việc tạo ra hàng núi rác thải.
Cô cho biết: “Len bất ngờ đáp ứng được tất cả các tiêu chí. Nó có thể đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy mô của ngành điện tử đồng nghĩa với việc ngay cả những thay đổi nhỏ cũng có thể tạo ra nhu cầu khổng lồ về len”.
Các nguyên mẫu đầu tiên của Khan, bao gồm một đèn pin và một bảng mạch, là những sản phẩm minh chứng cho ý tưởng. Để tiến xa hơn, cô đang lên kế hoạch hợp tác với PulpaTronics, một công ty khởi nghiệp ở London chuyên phát triển thiết bị điện tử làm từ giấy. Quy trình cacbon hóa bằng laser của họ đã chứng minh sự phù hợp hoàn hảo với WoolTech, phù hợp với hàm lượng cacbon tự nhiên của len và tầm nhìn của cô về sản xuất năng lượng thấp.
Trong các thí nghiệm của mình, Khan đã thử nghiệm hơn 80 công thức khác nhau, biến căn bếp của cô thành một phòng thí nghiệm tạm thời. Cô đã chọn len Swaledale – một trong những loại len thô nhất và ít được coi trọng nhất, kết hợp nó với chất thải protein từ nông nghiệp. Vật liệu này có thể được đúc thành bất kỳ hình dạng nào, phân hủy sinh học trong vòng vài tháng và tiết kiệm chi phí gấp đôi so với các lựa chọn thay thế bằng kim loại.
Tuyệt vời hơn nữa, các bảng mạch được thiết kế với tính năng tháo rời. Chất hàn tan trong nước cho phép các linh kiện có thể được tháo rời khi hết vòng đời, trong khi PCB gốc len có thể được chà nhám và khắc laser lại để tái sử dụng.
Tái định nghĩa thói quen dùng một lần trong công nghệ
Khan không xuất thân từ nền tảng công nghệ và chính góc nhìn khách quan đó đã khơi nguồn cho những câu hỏi táo bạo nhất của cô. “Tại sao thiết bị điện tử được thiết kế để dùng một lần?” cô tự đặt câu hỏi. “PCB truyền thống được dán keo, phủ nhựa và không thể tháo rời. Ngành công nghiệp này thúc đẩy tính bền vững ở một số lĩnh vực nhưng lại bỏ qua vấn đề rác thải của chính mình.”
Bằng cách thách thức những giả định này, WoolTech không chỉ giới thiệu một vật liệu thân thiện với môi trường mà còn là một triết lý mới: một triết lý mà công nghệ kết hợp với thiết kế tái tạo, nơi các sợi di sản tìm thấy sức sống mới trong các ngành công nghiệp tiên tiến, nơi người nông dân thấy được giá trị công sức của họ được đền đáp xứng đáng.
Khan hy vọng WoolTech sẽ khơi dậy một cuộc cách mạng về vật liệu trong lĩnh vực điện tử. Trong giới thiết kế, len đang được thúc đẩy theo những hướng đi bất ngờ—như quần bơi hoàn toàn tự nhiên của Sheep Inc và mút bọc nệm không chứa nhựa của Formafantasma. Tuy nhiên, đối với Khan, đó không chỉ là đổi mới sản phẩm. “Dự án này hướng đến sự bền vững xã hội cũng như môi trường. Nó nhằm mục đích đánh giá lại các giống cừu tại Anh, bảo vệ đa dạng sinh học và mang lại tương lai cho người nông dân,” cô chia sẻ.
