Là quốc hồn quốc túy của Nhật Bản, rượu gạo sake mang tính biểu tượng không chỉ đơn thuần là một loại đồ uống — nó là một hình thức nghệ thuật đã tồn tại hàng thế kỷ, một biểu tượng văn hóa và phản ánh tay nghề thủ công điêu luyện của người bản địa. Được người Nhật gọi là “nihonshu”, sake giữ một vị trí thiêng liêng trong các nghi lễ, lễ kỷ niệm và đời sống thường nhật, thể hiện lòng tôn kính sâu sắc của người dân đối với truyền thống và sự hài hòa.
Hành trình xuyên lịch sử
Câu chuyện về sake đã trải dài hơn 1.000 năm, với những hình thức đầu tiên gắn liền với các nghi lễ Thần đạo. Kỹ thuật ủ rượu cổ xưa đòi hỏi nhiều công sức và tính cộng đồng sâu sắc, với sự hợp tác của các làng xã để tạo ra loại thức uống quý giá này. Theo thời gian, sake đã phát triển từ một lễ vật thiêng liêng dâng lên các vị thần thành một thức uống được yêu thích rộng rãi trong mọi tầng lớp xã hội Nhật Bản. Ngày nay, sự hiện diện của nó vẫn không hề suy giảm — từ các lễ mừng năm mới và đám cưới đến các phòng thử rượu tinh tế gắn liền với thực đơn Michelin.
Từ hạt gạo đến thứ chất lỏng diệu kỳ
Cốt lõi của sake nằm ở gạo, nhưng không phải bất kỳ loại gạo nào. Các nhà máy bia sử dụng các giống lúa đặc biệt với hạt to hơn và hàm lượng tinh bột cao hơn, chẳng hạn như Yamada Nishiki hoặc Gohyakumangoku, được trồng trong môi trường tự nhiên bên ngoài. Gạo trải qua quá trình tách trấu để loại bỏ lớp vỏ bên ngoài, để lại lớp lõi tinh bột nguyên chất, ảnh hưởng trực tiếp đến hương thơm, kết cấu và độ phức tạp của rượu sake.
Quy trình nấu rượu là một sự kết hợp tinh tế giữa truyền thống và khoa học. Đầu tiên, người thợ nấu sẽ hấp gạo được đánh bóng, sau đó một phần được cấy nấm koji, chuyển hóa tinh bột thành đường có thể lên men. Sau đó, nấm men chuyển hóa đường thành cồn. Không giống như bia hay rượu vang, quá trình lên men sake diễn ra đồng thời qua nhiều giai đoạn, một quá trình được gọi là “lên men song song”, góp phần tạo nên hương vị độc đáo của nó. Kết quả là một loại đồ uống có thể từ giòn và khô đến ngọt ngào và thơm mùi trái cây, với hương thơm gợi nhớ đến dưa lưới, lê hoặc bông lúa.
Phong cách và thể hiện
Sự đa dạng của sake là một trong những nét quyến rũ tuyệt vời nhất của nó. Các loại sake cao cấp như Junmai, Ginjo và Daiginjo khác nhau về tỷ lệ gạo được đánh bóng và phương pháp ủ, mang đến cho người uống nhiều hương vị và kết cấu đa dạng. Junmai thường đậm đà và có vị đất, Ginjo thơm và êm dịu hơn, còn Daiginjo thanh lịch và tinh tế. Trong khi đó, sake nigori không lọc, với vẻ ngoài như sữa, mang đến vị ngọt béo ngậy, bên cạnh sake sủi bọt mang đến cảm giác tươi mới, sảng khoái, kết hợp hoàn hảo với các món tráng miệng hoặc món khai vị nhẹ nhàng.
Thời Phục Hưng Hiện Đại
Mặc dù sản lượng sake suy giảm vào cuối thế kỷ 20 do khẩu vị thay đổi và sự trỗi dậy của bia và rượu vang, nhưng những năm gần đây đã chứng kiến sự hồi sinh đáng kể. Các nhà sản xuất sake trẻ tuổi đang kết hợp di sản với sự đổi mới, thử nghiệm các chủng nấm men, nhiệt độ lên men và kỹ thuật ủ. Sự phục hưng này đã lan rộng ra ngoài Nhật Bản, với các nhà máy sake xuất hiện ở Mỹ, Úc và châu Âu, mỗi nơi đều điều chỉnh thức uống này cho phù hợp với khẩu vị địa phương nhưng vẫn tôn vinh truyền thống của nó.
Khả năng kết hợp và kết nối văn hóa
Theo truyền thống, sake được phục vụ nóng vào mùa đông và ướp lạnh vào mùa hè, vô cùng linh hoạt. Sự tinh tế của nó cho phép kết hợp không chỉ với sushi và sashimi mà còn với phô mai, thịt nguội, thịt nướng, thậm chí cả các món cay. Sự yêu thích sake ngày càng tăng trên toàn cầu đã thúc đẩy các đầu bếp trên khắp thế giới thử nghiệm những sự kết hợp này, đưa sake vào thực đơn vượt xa ẩm thực Nhật Bản.
Thưởng thức sake không chỉ là trải nghiệm mà còn là hương vị. Ở Nhật Bản, việc rót cho nhau thay vì cho chính mình là một cử chỉ thể hiện sự tôn trọng và tình bạn. Những biến tấu theo mùa và nghi lễ, chẳng hạn như amazake ngọt, ít cồn được thưởng thức trong các lễ hội, gắn kết thức uống này với nhịp điệu cuộc sống và sự chuyển giao của các mùa.
Theo nhiều cách, sake thể hiện triết lý “shokunin” của người Nhật — sự theo đuổi không ngừng nghỉ đến sự hoàn hảo. Từ sự chính xác của việc đánh bóng gạo đến thời gian lên men, mỗi bước đều đòi hỏi kỹ năng, sự kiên nhẫn và sự thấu hiểu trực quan về nhịp điệu của thiên nhiên.
Khi sake tiếp tục hành trình từ những ngôi đền cổ kính đến những quán bar cocktail hiện đại, nó vẫn là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại, Đông và Tây. Dù được thưởng thức trong một nhà máy bia mộc mạc ở vùng quê, một quán bar cao tầng ở Tokyo hay một nhà hàng quốc tế sang trọng, sake không chỉ mang đến hương vị — mà còn là một câu chuyện, một câu chuyện thấm đẫm truyền thống, nghệ thuật và cảm giác kết nối vượt thời gian.
